Prezydent Andrzej Duda podpisał we wtorek ustawę, która wprowadza duże zmiany w wyborach do samorządów i w samym ich funkcjonowaniu. Najważniejsze zmiany to ograniczenie liczby kadencji prezydentów, burmistrzów i wójtów do dwóch przy jednoczesnym ich wydłużeniu do 5 lat. W każdej gminie obowiązkowy będzie budżet obywatelski oraz inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców.
Prawo i Sprawiedliwość od dawna zapowiadało zmiany w prawie wyborczym. Z części propozycji rządzący się wycofali. Niemniej wprowadzone zmiany są bardzo istotne. Ta najważniejsza dotyczy ograniczenia liczby kadencji prezydentów, burmistrzów i wójtów. Będą mogli pełnić swoją funkcję tylko dwukrotnie. Prawo, wbrew temu co zapowiadał prezes PiS Jarosław Kaczyński, nie zadziała wstecz. Dlatego dwie kadencje będą liczone od najbliższych wyborów w 2018 roku. Jednocześnie kadencje prezydentów oraz radnych wszystkich szczebli samorządu zostały wydłużone do 5 lat.
Dodatkowe uprawnienia zyskał przewodniczący rady gminy, powiaty czy sejmiku, który będzie mógł wydawać polecenia służbowe pracownikom urzędu i tym samym wykonywać wobec nich uprawnienie zwierzchnika służbowego. Nie do końca wiadomo jak to ma wyglądać w praktyce, ale taki przepis to niewątpliwie wzmocnienie roli przewodniczącego i podniesienie rangi tego stanowiska.
Obligatoryjnie wszystkie sesje będą musiały być transmitowane w internecie i nagrywane. Ustawa wprowadza też inicjatywę uchwałodawczą dla mieszkańców (w Katowicach już jest taka możliwość).
Nowym obowiązkiem prezydenta miasta będzie przedstawienie co roku radnym raportu o stanie gminy. W debacie nad raportem będą mogli wziąć udział mieszkańcy. Rada miasta będzie z kolei musiała stworzyć komisję skarg, wniosków i petycji, która będzie rozpatrywać skargi na działania organów wykonawczych (prezydenta) i samorządowych jednostek organizacyjnych.
Zmiany nastąpią też w samej procedurze przygotowania wyborów i ich przeprowadzania. Obecnie to rada gminy dzieli miasto na stałe obwody głosowania. Po najbliższych wyborach będzie to przywilej komisarza wyborczego. Obwody będą mogły być większe niż dotychczas. Zamiast przedziału od 500 do 3 000 mieszkańców, będzie 500-4000.
Z każdego lokalu wyborczego będzie obowiązek przeprowadzenia transmisji w internecie, a jeśli nie będzie technicznej możliwości, to nagrania czynności podejmowanych przez komisję. Takie nagrania udostępnione zostaną na stronie Państwowej Komisji Wyborczej. Komisje w lokalach będą dwie. Jednak, jak dotychczas, będzie odpowiedzialna za przeprowadzenie głosowania, a druga za ustalenie wyników głosowania w obwodzie.
