Ludzie praktycznie przestali spalać śmieci. Smog to efekt używania węgla w starych piecach

W ostatnich dniach jakość powietrza  w Katowicach jest fatalna. Normy pyłów PM2,5 i PM10 przekroczone są nawet o kilkaset procent. W środę kierowcy mogli za darmo korzystać z komunikacji miejskiej. Straż miejska regularnie prowadzi kontrole w domach, z których wydobywa się gęsty dym. Okazuje się jednak, że ludzie już praktycznie nie spalają śmieci. Smog to w dużej mierze efekt dużej liczby pieców węglowych.

W ostatnich latach przyjęło się, że czarny dym z komina oznacza spalanie śmieci. – Rzeczywiście, to najczęstszy powód naszych interwencji. Mieszkańcy dzwonią i wysyłają maile. Ciemny dym stał się synonimem spalania nielegalnego opału – mówi Mariusz Sumara, zastępca komendanta Straży Miejskiej w Katowicach. Tymczasem rzeczywistość jest inna. Z danych SM w Katowicach wynika, że liczba osób spalających odpady z każdym rokiem znacząco spada. Co ważne, jednocześnie rośnie liczba kontroli. Te odbywają się nie tylko poprzez wizyty strażników w “podejrzanych” domach i mieszkaniach i pobranie próbek popiołu do analizy, ale też przy użyciu drona, który bada skład substancji wydobywających się z kominów. W grudniu (1-16), kiedy na dobre rozpoczął sie sezon grzewczy, na 355 kontroli tylko dwie osoby zostały ukarane mandatem za spalanie śmieci. W pierwszym przypadku chodziło o spalanie foliowych opakowań na budowie (na otwartym terenie). W drugim, mieszkaniec palił w piecu płytami meblowymi. Mandaty wyniosły odpowiednio 200 i 300 zł. To wszystko.

Ciekawie wygląda analiza danych z kilku ostatnich lat. W 2015 roku strażnicy przeprowadziili 1,5 tys. kontroli, po których wystawili 242 mandaty (efektywność 16%). W 2016 r. kontroli było już 3422, a mandatów 310 (9%). 2017 to rekordowa liczba 4498 kontroli, podczas których strażnicy nałożyli 278 mandatów (6,18%). Pierwsze półroczne 2018 roku to odpowiednio 1356 kontroli i 80 mandatów (5,89 %). Te dane jasno pokazują, że mimo wzrostu liczby kontroli, liczba osób ukaranych za spalanie niedozwolonego opału spada. Nie bierze się to bynajmniej stąd, że strażnicy miejscy są bardziej wyrozumiali. Wręcz przeciwnie. W rozpoczynającym się sezonie grzewczym w pierwszej kolejności sprawdzają mieszkańców, którzy w poprzednich latach zostali już ukarani. Zdecydowana większość z nich w kolejnym roku nie ryzykuje już spalania śmieci. Być może wynika to właśnie z obawy otrzymania mandatu, a być może rośnie świadomość.

Skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle? Za smog odpowiedzialne jest przede wszystkim spalanie węgla w dużej liczbie pieców zlokalizowanych na małej przestrzeni. Co ważne, często są to piece od I do III kategorii albo tzw. kafloki, czyli urządzenia, które do końca 2021 roku powinny zostać zlikwidowane (jeżeli są użytkowane powyżej 10 lat od daty produkcji). Niestety, węgiel wciąż jest najpowszechniejszym sposobem ogrzewania domów i mieszkań. Kiedy po południu i wieczorem w dziesiątkach tysięcy palenisk jednocześnie zaczyna się rozpalanie, jakość powietrza drastycznie spada. I zaczynają się telefony do straży miejskiej. – Jedna pani kontrolowana była przez nas w ciagu trzech tygodni osiem razy. Kiedy tylko sąsiedzi widzą ciemny dym, od razu nas alarmują. W żadnym przypadku kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Pani pali węglem i stąd czarny dym z komina – mówi Mariusz Sumara.

Receptą na smog jest jak najszybsza likwidacja indywidualnych palenisk węglowych i przechodzenie na ekologiczne źródła ciepła, takie jak piece gazowe, elektryczne albo przyłączenie się do sieci ciepłowniczej. Urząd Miasta Katowice zwraca do 80% kosztów wymiany pieca i budowy instalacji (nie więcej niż 10 000 zł). Żeby “załapać” się na dopłatę w 2019 roku trzeba złożyć wniosek do końca grudnia.