Pierwsi lokatorzy komunalnych mieszkań, którzy podpisali umowy najmu po 21 kwietnia 2019, złożyli już oświadczenie o dochodach. W zależności od tego czy i jak bardzo wzrosły ich zarobki, ich czynsz został podwyższony. Rekordzista dostał podwyżkę z 8,01 na 38,95 zł/m kw.
21 kwietnia 2019 roku weszła w życie nowelizacja ustawy potocznie nazywanej „o ochronie praw lokatorów”. W ślad za tym gminy musiały znowelizować swoje uchwały, które regulują gospodarowanie mieszkaniami komunalnymi. Stało się to też w Katowicach.
Jedną z najważniejszych zmian jest kontrolowanie dochodów najemców, którym, w zależności od wysokości zarobków, można podnieść czynsz. Do niedawna było tak, że jeśli ktoś spełniał kryteria do otrzymania mieszkania komunalnego, to bez względu na osiągane dochody, płacił taki sam czynsz jak inni mieszkańcy nieruchomości o podobnym standardzie. Wysokość czynszu ustalał prezydent zarządzeniem. Po zmianach jest trochę inaczej. Nadal to prezydent ustala wysokość czynszu (nazwijmy go bazowym), ale raz na 2,5 roku można go dodatkowo regulować w zależności od dochodów najemców. Chodzi wyłącznie o osoby, które mają najem na czas nieoznaczony, i które zawarły umowę z KZGM po 21 kwietnia 2019 roku. Zmiany nie dotyczą najmu socjalnego (przed nowelizacją ustawy były lokale socjalne, teraz jest najem socjalny) oraz mieszkań, w których czynsz został ustalony w wyniku przetargu.
Zgodnie z przepisami ustawy i uchwałą rady miasta, miasto sprawdza czy najemcy komunalni nadal spełniają kryteria, które uprawiały ich do otrzymania mieszkania z zasobów gminy. W ciągu 2,5 roku ktoś, kto nie zarabiał zbyt wiele (dzięki temu „załapał” się na mieszkanie komunalne), mógł znacząco się wzbogacić, a mimo to nadal korzysta z niskiego czynszu w lokalu gminy. Dlatego co 30 miesięcy musi składać w KZGM oświadczenie o wysokości swoich dochodów (chodzi o członków wspólnego gospodarstwa domowego). Co ważne, oświadczenie oznacza, że nie trzeba przedstawiać żadnych dokumentów, jak np. PIT czy zaświadczenie od pracodawcy. Wprawdzie oświadczenie składa się pod groźbą odpowiedzialności karnej, to jednak trudno je zweryfikować. Urzędnikom pozostaje liczyć na uczciwość najemców, chociaż ustawa daje im prawo wezwania najemców do przedstawienia dokumentów potwierdzających wysokość dochodów (w tym zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego o uzyskiwanych przez lokatora dochodach). Chodzi o dochody z 3 miesięcy poprzedzających dzień złożenia deklaracji.
Jeśli okazuje się, że najemca zarabia za dużo, jak na mieszkanie komunalne (czyli dzisiaj nie dostałby przydziału), nikt go z niego nie wyrzuci, ale będzie musiał zapłacić wyższy czynsz. W ustawie został stworzony specjalny wzór, na podstawie którego jest obliczana jego wysokość. W uproszczeniu, nowa stawka zależy m.in. od dochodów członków gospodarstwa domowego i liczby lokatorów. Przepisy dopuszczają podniesienie czynszu do 8% tzw. wartości odtworzeniowej w skali roku, którą co kila miesięcy określa wojewoda. Obecnie dla Katowic to 5842 zł/m kw. Miesięcznie maksymalna stawka czynszu może więc wynieść 38,95 zł/m kw.
Taka podwyżka jest możliwa również w sytuacji, jeśli najemca w ogóle nie złoży oświadczenia albo zrobi to po terminie (miesiąc).
Jeśli podwyżka czynszu przekroczy 50% dotychczasowej jego wysokości, wówczas przez 6 miesięcy najemca będzie płacił 150% dotychczasowej wysokości czynszu.
Jeśli najemca nie zgodzi się na nowy czynsz, może oczywiście wyprowadzić się albo oddać sprawę do sądu. Jeśli jednak przegra, będzie musiał zapłacić wyrównanie liczone od dnia naliczenia czynszu w nowej wysokości.
Jest też furtka w przypadku, kiedy dochody najemcy spadną. Wówczas może on, ale nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia ostatniej podwyżki, wystąpić do KZGM z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości czynszu stosownie do aktualnie osiąganych dochodów.
Pierwsi najemcy zaczęli składać w KZGM oświadczenia o dochodach w październiku 2021. Z przygotowanych dla nas danych wynika, że na koniec sierpnia 2022 r. do KZGM spłynęło 195 oświadczeń o dochodach. Oznacza to, że złożyli je wszyscy ci, którzy powinni. W przypadku 28 najemców czynsz został podwyższony, bo z oświadczeń wynikało, że wzrosły ich dochody. Rekordzista dostał podwyżkę z 8,01 do 38,95 zł/m kw. Jak już wspomnieliśmy, to maksymalna możliwa stawka. Wynajmuje on od miasta mieszkanie o powierzchni 36,34 m kw.
Dwóch najemców nie zgodziło się z wyliczoną przez KZGM nową stawką czynszu. Jeden z nich, który miał płacić przez pół roku 11,57 zł/m kw., a potem 26,06 zł/m kw., skierował sprawę do sądu. Drugi zakwestionował wysokość podwyżki i poprzez prawnika, stara się o korektę oświadczenia o dochodach.
Jak wyliczył nam KZGM, średnia podwyżka czynszu dla osób, które po zmianie ustawy musiały już złożyć oświadczenie o dochodach, wyniosła 6,79 zł/m kw.
W artykule z 2019 Pan Redaktor przedstawił (w formie tabelki) jakie są limity i stawki, które powodują podniesienie czynszu. Od tamtego momentu emerytura – na podstawie której wylicza się dochód uprawniający do otrzymania mieszkania komunalnego – znacznie wzrosła. Można było to zaktualizować i przedstawić ponownie.