Co najmniej 2 mln mieszkańców – tyle osób musi mieszkać w gminach, które chcą stworzyć metropolię w woj. śląskim. Nasz region ma być jedynym, w którym będzie mógł powstać związek metropolitalny. Jego zarząd będzie liczył 5 osób. Pierwszy rok działania metropolii ma mieć charakter “organizacyjny” i przez ten czas będzie ona dostawać tylko 20% należnych pieniędzy.
Po wygranych przez PiS wyborach parlamentarnych, szybko okazało się, że nowy rząd nie zamierza wydać rozporządzeń wykonawczych do uchwalonej przez PO-PSL ustawy o związkach metropolitalnych. Wydawało się, że sprawa, po raz kolejny, zostanie odroczona na długie lata. Tymczasem, rząd PiS szybko przygotował projekt nowej ustawy. Tym razem wyłącznie dla miast naszego regionu. Projekt “ustawy o związku metropolitalnym w woj. śląskim” pod koniec kwietnia przywiózł do Katowic minister Mariusz Błaszczak. Przekazał go Małgorzacie Mańce-Szulik, przewodniczącej GZM. Teraz samorządowcy mają zgłosić swoje uwagi.
Czym się różni projekt PiS od uchwalonej przez PO-PSL i podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawy? Zmian jest klika. Najważniejsza to stworzenie dokumentu wyłącznie dla gmin w woj. śląskim. Jak mówią przedstawiciele rządu, tylko aglomeracja śląsko-dąbrowska oraz Warszawa są prawdziwymi metropoliami. A że stolica ma już swoją ustawę (która ma być jednak poprawiana), to trzeba było stworzyć uregulowania dla Śląska.
Inna ważna zmiana to zwiększenie liczby ludności, która musi zamieszkiwać obszar metropolii. W ustawie PO było to 0,5 mln mieszkańców, w projekcie PiS-u są 2 mln. Została też zwiększona z 3 do 5 osób liczebność zarządu związku, który ma być jego organem wykonawczym. Mniej będzie za to liczyło zgromadzenie, czyli organ stanowiący i kontrolny. W obowiązującej ustawie w jego skład miało wchodzić pod dwóch przedstawicieli gmin: prezydent, burmistrz lub wójt (albo upoważnione przez nich osoby) oraz członek rady. W nowym projekcie zostają tylko szefowie miast i gmin. Członkiem zarządu nie będą mogli być prezydenci, burmistrzowie i wójtowie, członkowie organów jednostek samorządu terytorialnego, posłowie i senatorowie oraz wojewoda i wicewojewodowie.
Nowością jest też wprowadzenie tzw. podwójnej większości przy głosowaniu nad uchwałami związku. To rozwiązanie, jak sama nazwa wskazuje, zawiera dwa warunki. Pierwszy to poparcie ustawowej większości składu zgromadzenia. Drugi warunek jest bardziej skomplikowany. Chodzi w nim o poparcie delegatów reprezentujących gminy, których mieszkańcy stanowią większość ludności zamieszkałej na terenie związku.
Jego utworzenie będzie kompetencją rządu. Rada Ministrów ustali też jego granice, nazwę i siedzibę. Do takiego związku będą mogły przystępować kolejne gminy z terenu województwa śląskiego, ale bez możliwości wystąpienia.
Związek metropolitalny będzie finansowany m.in. ze składek gmin członkowskich oraz udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych (na poziomie 5%). Z tym, że przez pierwszy “organizacyjny” rok, metropolia będzie dostawać tylko 20% należnej ustawowo kwoty.
Nie zmienił się zakres zadań, którymi ma się zajmować związek. To: kształtowanie ładu przestrzennego, rozwój obszaru związku, publiczny transport zbiorowy, współdziałanie w ustalaniu przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich oraz promocja związku i jego obszaru.
Żeby dana gmina mogła wstąpić do związku, będzie musiała przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami. Metropolia w woj. śląskim może powstać najwcześniej 1 stycznia 2017 roku, ale realizację zadań i uzyskiwanie dochodów rozpocznie rok później.
Czy pełna treść projektu ustawy jest gdzieś dostępna do przejrzenia? W szczególności interesują mnie szczegóły zapisów nt. publicznego transportu zbiorowego.
Nie, na razie projekt nie trafił pod obrady sejmu i dostęp do niego mają nieliczni. Ale nie ma w nim nic więcej o transporcie zbiorowym niż to, że jednym z zadań związku metropolitalnego będzie organizacja transportu zbiorowego.