Urząd miasta przygotował projekt uchwały, który wprowadza kilka istotnych zmian dla najemców lokali komunalnych. Jedną z najważniejszych jest sprawdzanie co 2,5 roku wysokości dochodów. W zależności od uzyskanych od najemców informacji, gmina będzie mogła podwyższyć im czynsz.
21 kwietnia 2019 roku weszła w życie nowelizacja ustawy potocznie nazywanej „o ochronie praw lokatorów”. W ślad za tym gminy muszą znowelizować swoje uchwały, które regulują gospodarowanie mieszkaniami komunalnymi. W Katowicach powstał już projekt zmieniający uchwałę w sprawie przyjęcia „Programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem miasta Katowice na lata 2017-2021”. Jest w trakcie konsultacji, a niedługo zajmą się nim radni.
Jedną z najważniejszych zmian będzie kontrolowanie dochodów najemców, którym, w zależności od wysokości zarobków, będzie można podnieść czynsz. Obecnie jest tak, że jeśli ktoś spełnia kryteria, to bez względu na osiągane dochody, płaci taki sam czynsz jak inni mieszkańcy nieruchomości o podobnym standardzie. Wysokość czynszu ustala prezydent zarządzeniem, ale dotyczy ono wszystkich. Teraz będzie trochę inaczej. Nadal to prezydent będzie ustalał wysokość czynszu (nazwijmy go bazowym), ale raz na 2,5 roku będzie go można dodatkowo regulować w zależności od dochodów najemców. Chodzi wyłącznie o osoby, które mają najem na czas nieoznaczony, i które zawarły umowę z KZGM po 21 kwietnia 2019 roku. Zmiany nie dotyczą najmu socjalnego (przed nowelizacją ustawy były lokale socjalne, teraz jest najem socjalny) oraz mieszkań, w których czynsz został ustalony w wyniku przetargu.
Co to oznacza w praktyce?
Zgodnie z przepisami ustawy i projektu uchwały, miasto sprawdzi czy najemcy komunalni nadal spełniają kryteria, które uprawiały ich do otrzymania mieszkania z zasobów gminy. W ciągu 2,5 roku ktoś, kto nie zarabiał zbyt wiele (dzięki temu „załapał” się na mieszkanie komunalne), mógł znacząco się wzbogacić, a mimo to nadal korzysta z niskiego czynszu w lokalu gminy. Dlatego co 30 miesięcy będzie musiał złożyć w KZGM oświadczenie o wysokości swoich dochodów (chodzi o członków wspólnego gospodarstwa domowego). Co ważne, oświadczenie oznacza, że nie trzeba będzie przedstawiać żadnych dokumentów, jak np. PIT czy zaświadczenie od pracodawcy. Wprawdzie oświadczenie składa się pod groźbą odpowiedzialności karnej, to jednak trudno je będzie zweryfikować. Urzędnikom pozostaje liczyć na uczciwość najemców. Chodzi o dochody z 3 miesięcy poprzedzających dzień złożenia deklaracji.
Co jeśli okaże się, że najemca zarabia za dużo, jak na mieszkanie komunalne?
Nikt go z niego nie wyrzuci, ale będzie musiał zapłacić wyższy czynsz. W ustawie został stworzony specjalny wzór, na podstawie którego będzie obliczana wysokość czynszu. W uproszczeniu, nowa stawka będzie zależała m.in. od dochodów członków gospodarstwa domowego i liczby lokatorów. Przepisy dopuszczają podniesienie czynszu do 8% tzw. wartości odtworzeniowej w skali roku, którą co kila miesięcy określa wojewoda. Obecnie dla Katowic to około 30 zł za m kw. Taka będzie mogła być stawka maksymalna.
Taka podwyżka będzie możliwa również w sytuacji, jeśli najemca w ogóle nie złoży oświadczenia albo zrobi to po terminie (miesiąc).
Jeśli podwyżka czynszu przekroczy 50% dotychczasowej jego wysokości, wówczas przez 6 miesięcy najemca będzie płacił 150% dotychczasowej wysokości czynszu.
Jeśli najemca nie zgodzi się na nowy czynsz, będzie oczywiście mógł się wyprowadzić albo oddać sprawę do sądu. Jeśli jednak przegra, będzie musiał zapłacić wyrównanie liczone od dnia naliczenia czynszu w nowej wysokości.
Jest też furtka w przypadku, kiedy dochody najemcy spadną. Wówczas może on, ale nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia ostatniej podwyżki, wystąpić do właściciela z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości czynszu stosownie do aktualnie osiąganych dochodów.
Pierwsi najemcy będą musieli złożyć w KZGM oświadczenia o dochodach w październiku 2021. Przypomnijmy, że wszystkie powyższe zmiany dotyczą osób, które wynajmują mieszkanie od gminy po wejściu w życie ustawy, czyli po 21 kwietnia 2019 r.
Jak wynika z symulacji przygotowanej przez KZGM, nawet nieznaczne różnice w dochodach najemców, mogą spowodować wyraźną podwyżkę czynszów.
Jak czytać tabelkę?
W pierwszej kolumnie znajdują się przykładowe gospodarstwa domowe (jedno i trzyosobowe bez oraz z osobą niepełnosprawną). W drugiej kwota maksymalnego dochodu, który nie będzie skutkował podwyżką czynszu. Jeśli nowe zasady miałyby zostać wprowadzone dzisiaj (a będą za 2,5 roku, więc kwoty na pewno się zmienią), to żeby płacić tyle co dotychczas, trzyosobowa rodzina nie mogłaby mieć wyższego dochodu niż 5280 zł brutto (dochód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, składkę emerytalną, rentową i zdrowotną – to inaczej, dochód „na rękę” + podatek). Jak widać, wystarczy, żeby ta sama rodzina miała dochód tylko około 360 zł wyższy, a czynsz wzrośnie aż o 50%. Z kolei dochód w wysokości 8500 zł oznacza zastosowanie maksymalnej stawki, która dzisiaj wyniosłaby prawie 30 zł/m kw.
